Ordynacja Przeworska

Ordynacja Przeworska Lubomirskich była najlepiej zarządzanym majątkiem
w Galicji, a jej dzieje wiążą się nierozerwalnie z historią naszego miasta.
To jedynie dwa powody, dla których warto przypomnieć pokrótce najważniejsze informacje dotyczące Ordynacji.

Ordynacje rodowe zaczęły powstawać już w średniowieczu, w Rzeczpospolitej pojawiły się w XVI w., a ich celem było ugruntowanie pozycji rodów magnackich. Stanowiły niepodzielne majątki, których własność przechodziła zwyczajowo na najstarszego syna. Każda z ordynacji posiadała osobne zasady dziedziczenia, uniemożliwiające sprzedawanie, darowanie czy dzielenie majątku.

Przeworsk został wybrany na siedzibę ordynacji przez księcia Henryka  Lubomirskiego, który w 1818 r. umieścił tu dobra (kolekcja książek i dzieł sztuki) odziedziczone po swojej matce, księżnej Izabeli Lubomirskiej. Ordynacja przeworska została utworzona 23 VIII 1825 r., jednak rząd
Austro-Węgier zatwierdził statuty ordynackie dopiero w 1869 r.
W  Ustanowie Ordynacji Przeworskiej znajdujemy opis terytorialnego zasięgu majątku – miasto Przeworsk, osiemnaście wsi i czternaście folwarków –
w takich miejscowościach, jak Zmysłówka, Nowosielce, Markowa
oraz Studzian. Dokument ten podaje również warunki, jakie musiał spełniać przyszły ordynat – wyznanie rzymsko-katolickie, używanie tradycyjnego stroju polskiego, wreszcie zobowiązanie do przyjęcia nazwiska Lubomirski,
gdyby nie był członkiem tego rodu.

Książę Henryk uczynił z pałacu przeworskiego centrum życia kulturalnego
i towarzyskiego. Zgromadził tu okazałą kolekcję numizmatów, broni i obrazów. Za czasów jego syna, Jerzego Henryka obiekt został przebudowany i otrzymał nowy wystrój. Szczególny rozkwit ordynacji nastąpił za czasów księcia Andrzeja Lubomirskiego. Objął on majątek w roku 1872, a w 1895 r. wzniósł największą w Galicji cukrownię. Nieco później powstały: gorzelnia, fabryka wódek i likierów, mleczarnia, fabryka serów, warsztaty mechaniczne.
W powstałych zakładach znalazły zatrudnienie setki mieszkańców Przeworska
i okolic. Dla sprawnego zarządzania poszczególnymi jednostkami powołano Administrację Zakładów Przemysłowych. Dzięki determinacji księcia Andrzeja, Przeworsk stał się niezwykle ważnym miejscem na mapie ówczesnej Polski. Gościło tu wiele wybitnych osobistości, jak chociażby prezydent Ignacy Mościcki.

Kres świetności majątku przyszedł wraz z reformą rolną. Upadek ordynacji nastąpił w 1944 r. po przejęciu władzy przez komunistów.

Szymon Wilk
Redaktor

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress
Przeczytaj poprzedni wpis:
Koncert Zespołu Malchus – SMAP

Zapraszamy wszystkich na koncert Zespołu „MALCHUS”, który odbędzie się w sobotę 23 marca 2013 o godzinie 14:30 w Miejskim Ośrodku

Zamknij