O prawach miejskich słów kilka

W bieżącym roku dane jest nam świętować 620 rocznicę nadania praw miejskich naszemu miastu. Prawa te otrzymał Przeworsk z rąk króla Władysława Jagiełły w 1393 r.

Akt ten miał w średniowiecznej Polsce niebywałe znaczenie. Mieszczan
nie obejmowała od tej pory jurysdykcja prawa ziemskiego. Miasto otrzymywało szereg przywilejów, jak chociażby prawo targowe, prawo składu, prawo sądowe, czy zwolnienie od ceł.

Podobnie było w Przeworsku. Jednak, aby ukazać cały proces rozwoju osady,
a później miasta, musimy cofnąć się kilkadziesiąt lat od lokacji. Dawny ruski gród, włączony przez Kazimierza Wielkiego do Polski, stał się ważnym punktem strategiczno – celnym na międzynarodowych szlakach handlu
z północy na południe i ze wschodu na zachód. Intensyfikacja osadnictwa umożliwiła rozwój gospodarczy regionu.

Ekspansję polską na tereny dawnej Rusi Czerwonej, rozpoczętą w 1340 r., popierało wiele rodów możnowładczych, m.in. Leliwici. Za pomoc
w przyłączeniu owych terenów do Korony, król Władysław Jagiełło nadał
im w 1387 r. liczne miejscowości, m.in. włość przeworską. Utworzone wówczas wójtostwo umożliwiło ożywione zasiedlanie Przeworska i gwałtowny postęp ekonomiczny. Zaczęto rozważać starania o nadanie osadzie praw miejskich.
W związku z tym rozpoczęto realizację nowego rozmieszczenia ulic i ogólnego zarysu urbanistycznego przyszłego miasta. Starano się połączyć dawną nieregularną zabudowę osady w nową, większą, uporządkowaną całość. Wytyczono drogi i rynek, wyznaczono parcele przeznaczone do osadnictwa.

Nadszedł wreszcie rok 1393, kiedy to na skutek starań właściciela,
Jana z Tarnowa, Przeworsk otrzymał z rąk króla Władysława Jagiełły prawa miejskie. Dokument ten oznaczał nie tylko wyjęcie mieszczan spod prawa książęcego, ale również normował przywileje handlowe, jak chociażby wprowadzenie miejskiego sądownictwa targowego oraz regulował stosunki handlowe miasta z najbliższą okolicą. Król udzielił miastu przywileju cotygodniowego targu w poniedziałki i trzech jarmarków w roku.
Nadał też pełną wolność sprzedaży zamieszkującym miasto rzemieślnikom. Prawa te zostały poszerzone przez wydany rok później przywilej, będący pełnym nadaniem Przeworskowi prawa niemieckiego w odmianie średzkiej.

Nadanie praw miejskich miało ogromne znaczenie dla Przeworska – umożliwiło powstanie samorządu miejskiego z burmistrzem na czele oraz dawało szerokie uprawnienia rzemieślnikom i kupcom. Uregulowano również kwestie sądowe, ustanawiając sąd miejski z „prawem miecza” (uprawnienie do wykonywania wyroków śmierci) i uwalniając mieszczan spod jurysdykcji sądowej urzędników królewskich.

Szymon Wilk
Redaktor

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress
Przeczytaj poprzedni wpis:
Warsztaty muzyczne – Spotkania z ludową muzyką – Jawornik Polski 2013

Warsztaty muzyczne - "Spotkania z ludową muzyką - Jawornik Polski 2013" to projekt dofinansowany z budżetu Województwa Podkarpackiego a przygotowany

Zamknij